Ik kijk in mijn verleden
Zie het voorbije
Voel de pijn van verlaten zijn
en het verdriet om wat ik liet
Auteursarchieven voor Dia Positief
Het verhaal van de twee wolven.
“Mijn kind,” zei zij, die strijd gaat over twee wolven. De eerste wolf heet Kwaad. En dat beslaat alles dat gaat over angst, woede, afgunst, jaloezie, verdriet, hebzucht, arrogantie, zelfmedelijden, schuld, wrok, minderwaardigheid, leugens, valse trots, superioriteit en ego. Deze wolf leeft in ieder mens, hem proberen te negeren heeft geen zin. En blijven zal hij ook altijd, hij hoort bij het leven.”
De wijze vrouw pauzeerde even, en vervolgde haar verhaal. Ze wilde zeker weten dat haar kleindochter goed luisterde, want dit was misschien wel de belangrijkste les die ze de haar wilde meegeven in het leven. Toen zij zag dat het meisje geïnteresseerd naar haar keek, ging ze verder. “De andere wolf heet Goed. En die wolf staat voor vreugde, vrede, hoop, liefde, sereniteit, nederigheid, saamhorigheid, trouw, nederigheid, compassie, vriendelijkheid, waarheid, grootmoedigheid en geloof. Ook deze wolf leeft in ieder mens, al is het soms moeilijk om hem te vinden. Maar blijven zal hij altijd, hij hoort bij het leven.”
De kleine meid dacht even na en vroeg vervolgens: “Maar grootmama, als beide wolven bestaan, en altijd in strijd zijn met elkaar, welke wolf wint dan uiteindelijk?”
De oude vrouw antwoordde eenvoudig: “De wolf die jij voedt.”
10 augustus 1990
Eerst lijkt alles gewoon, een gewone dag waarin ik twee afspraken heb en wat klusjes moet klaren. Het begint zoals altijd met koffie en ik eet twee boterhammen, ik blader wat op Facebook, deel een bericht van 46 jaar geleden met mijn eerste vriendin en mijn eerste neef en zie pas wat later dat de datum 10 augustus 1972 is, als ik het eerste deel zie van de datum wordt me de adem ontnomen.
10 augustus.
De datum dat ik wees werd.
De datum dat mijn vader stierf en ik voel me net als toen wegglijden in een donkere leegte. Ik heb geen ouders meer. In minder dan twee jaar tijd ben ik mijn beide ouders kwijtgeraakt en ik herinner me hoe mijn zus en ik allebei aan een kant van het bed staan en onze vader in een lach blijft en dood is.
En ook al wil ik er niet aan denken de dagen voor zijn dood dringen zich grof aan me op.
Het telefoontje van tante mimi.
Hoe ik de trein naar Bussum neem, ach dat herinner ik me eigenlijk niet meer maar ik herinner me wel hoe ik mijn vader ziek in bed zie liggen. Ik voel weer hoe ik zijn hand pak en aan hem vraag: vader wil je nog. Hij antwoordt niet.
Hij knijpt niet in mijn hand zoals de andere keren dat ik hem vraag, vader wil je nog.
Hij is al zo vaak zo ziek geweest en telkens knapte hij weer op, telkens wilde hij weer maar nu ligt hij zo ziek, zijn adem raspt.
De zuster roept me bij haar in het kantoortje.
‘ Het gaat niet meer,’ zegt ze, ‘ hij reageert niet meer op de medicijnen. We kunnen doorgaan maar het heeft geen zin meer. Hij is op.’
Een paar weken geleden vierden we zijn 72e verjaardag, hij was blij nog een verjaardag te vieren maar het was duidelijk dat hij niet goed was.
Wat ik niet eerder had gezien was dat hij geen controle meer had over zijn bewegingen. Zijn arm trilde luid. Vlak hierna werd hij weer ziek. En knapte weer op en nu was hij weer ziek.
‘ Je moet een beslissing nemen, ‘ zei de verpleegster, ‘ wil je dat we doorgaan of zullen we de natuur zijn werk laten doen? Misschien knapt hij op maar misschien is het tijd…..’ Ze maakte haar zin niet af want dat hoefde niet.
Misschien is het tijd afscheid te nemen?
Misschien is het tijd voor hem om te sterven?
Misschien is het tijd om wees te worden?
‘ Wil je een sigaretje om even na te denken?’
Ik was twee weken hiervoor opgehouden met roken. Nee een sigaret hoefde ik niet. Ik wilde niet meer roken en ik had geen excuses nodig om weer te beginnen.
Mijn vader was altijd zeer gedecideerd geweest over euthanasie. Als het niet meer ging, wilde hij geeuthaniseerd worden en elke keer dat hij verder achteruit ging vroeg ik hem of hij nog wilde, altijd zei of gebaarde hij Ja.
Behalve nu, hij had me niet geantwoord. Hij had niet in mijn hand geknepen wat de manier was waarop wij communiceerden sinds hij niet meer kon praten. Dit betekende voor mij dat hij niet meer wilde.
‘ Vader,’ vroeg ik nogmaals, ‘ wil je nog?’ Hij antwoordde niet.
‘ Vader,’ zei ik, ‘ ik ben opgehouden met roken.’ Hij kneep in mijn hand.
Hij was zelf al jaren geleden gestopt met roken. De bruine vlekken op zijn vingers die ik altijd zo interessant had gevonden waren langzamerhand verdwenen.
Onze moeder rookte nog op haar sterfbed, in haar laatste uren zat zij rechtop in bed, ogenschaduw, lippenstift, sjaaltje om haar nek en een sigaret in haar hand. Ze vond het duidelijk niet lekker meer maar roken zou ze.
Twee dagen en nachten zat ik bij mijn vader aan het bed. Ik wilde hem levend houden tot mijn zus, op een roadtrip in de USA, er zou zijn. Zij moest hem nog levend zien en hij moest haar nog zien. Elke keer als zijn adem stokte riep ik hem terug, ‘ vader, niet nu doodgaan, Leliën komt er aan.’ Ik vertelde hem grappen, ik praatte met hem zoals ik vroeger met hem praatte als we na een bezoek in Zwolle, Groningen of Geldrop of van vakantie in Frankrijk terug naar huis reden. Iedereen sliep. Behalve mijn vader die achter het stuur zat en ik. Ik in het midden van de achterbank, met mijn hoofd tussen de twee stoelen voorin. Ik: Vader? Hij: Ja. En dan spraken we, over alles, hij was me zo vertrouwd en zo dierbaar. Dus nu, de laatste uren van zijn leven praatte ik weer, alsof we op weg waren en op weg waren we. Op weg naar zijn dood.
Sociale Media
Ik zit al een mensenleven op het Internet. Ik herinner me nog hoe ik inbelde met een modem via mijn telefoon, dat geluid dat ik dan hoorde en hoe ik urenlang telefonisch onbereikbaar was omdat ik probeerde te emailen of mijn eerste pogingen deed op het internet.
Ik geloof dat Netscape mijn browser was. Xaviera wist er alles van en zij had allerlei computernerds rondlopen die mij ook het een en ander vertelden. Zo was er Chefren die mij zei dat een computer niet kapot kon door dingen die je er op typte, je kunt alles proberen zei hij, zolang je er maar niet met een hamer op slaat. Ik had een piepklein mini scherm dat zeker 50 cm diep was en een log grijs toetsenbord. Het was 1995. Ik maakte meteen overal gebruik van, zat op e lijsten en meldde me als een van de eersten aan op de nieuwe sociale media. Ik had ook al snel een blog, kocht een url en had weinig tot geen succes.
Ik vind mezelf behoorlijk boeiend want verveel me nooit bij mezelf, maar alleen mijn vrienden en vriendinnen zien dat ook. Ik heb weinig volgers en veroorzaak nooit een storm aan reacties. Ik zit op alles waar je maar op kunt zitten, ik blijf maar doorgaan tegen alle tegenslagen in en ik ben ook niet van plan om er mee op te houden.
Deze bovenstaande foto was mijn meest succesvolle foto op Instagram. Waarom? Geen idee.
Herinnering aan mijn vader
Ik zit op de grond op mijn knietjes, voor me ligt een gigantische krant, mijn vader zit in de stoel, hij leest een ander gedeelte van de krant. De krant Trouw of NRC bestaat uit twee delen. Als mijn vader het ene deel uit heeft, geeft hij dat aan mij. Ik ga er op zitten, mijn ellebogen op de krant, mijn hoofd in mijn handen en ik lees. Als er een moeilijk woord staat vraag ik hem wat het betekent, ik moet altijd drie keer ‘vader’ zeggen, (zo noemen wij hem) en dan heft hij zijn hoofd op en zegt: Ja? En dan vraag ik hem: wat betekent kiesrecht? Of democratie? Of turbulent? Hij legt het mij altijd geduldig uit. De enige keer dat hij me iets niet goed weet uit te leggen is als ik hem vraag wat ontuchtige handelingen betekent. Lees de zin eens voor, zegt hij. De man pleegde ontuchtige handelingen bij het meisje, lees ik. Vraag dat maar aan je moeder, zegt hij.
Tot mijn vader niet meer kan praten blijf ik hem vragen stellen over de wereld. Als ik dingen (die gebeuren) niet snap vraag ik het aan hem: vader, wat betekent dat precies, of vader, hoe komt dat? Of, vader waarom gebeurt dat.
Nog steeds betrap ik mij er soms op dat bij onduidelijkheden in de wereld ik vaak denk: dit zou ik nou eens graag aan mijn vader vragen, die zou het me precies kunnen uitleggen.
Hart 1
Het begon als een gewone dag, ik werd rond 7.15 wakker en raakte op Whatsapp meteen in gesprek met M die meestal om 6.00 wakker is, we hebben het over katten en ze vraagt me naar mijn kat, mis ik hem nog? Ik mis hem soms maar ik heb hem lang gehad en meestal voel ik meer dankbaarheid dat hij in mijn leven was dan gemis dat hij er niet meer is. Dan voel ik mijn hart opgewonden in mijn keel kloppen, ik probeer met mijn vinger de beweging van de ader in mijn hals te voelen maar het voelt zo vreemd, de ader gaat enorm te keer. Ik raak een beetje in paniek, meestal heb ik zo rond de 60 en vaak ook minder en ook meestal tikt mijn hart een regelmatig ritme maar nu is mijn hart op hol geslagen. Ik meet met mijn Health-app mijn hartslag die 126 is. Dat is veel te snel, ik heb nog niets gedaan en nu al 126 slagen per minuut. Ik ga liggen, haal adem, doe wat nam myoho renge kyo en hoop dat mijn hart rustiger is maar bij de volgende meting is het 148. Ik schrik me rot, er gaat veel door mijn hoofd en natuurlijk vooral de infarcten van mijn vader, de dood van Peter, en hartaanvallen van vriendinnen. Ik wil niet dood, ik wil niet dood neervallen, ik haal de deur van het nachtslot (waarom eigenlijk? niemand heeft mijn sleutel?) en besluit mijn arts te bellen.
Natuurlijk is het te vroeg en is de huisarts nog niet begonnen, toch druk ik op de 1 van spoed, ik krijg een bandje van een huisartsenpost waar ik ook moet kiezen uit levensbedreigend en iets anders, ik kies iets anders terwijl mijn hart bonkerdebonkerdebonker gaat, op het bandje zeggen ze dat ik van alles gereed moet hebben maar ik heb niets gereed en als er uiteindelijk een mevrouw met een fijne tongval opneemt roep ik meteen dat ik al die gegevens niet heb, ze stelt me vragen en stuurt een ambulance. Ik moet van haar op een stoel achter de deur gaan zitten maar ik heb niet zo maar een stoel bij de hand en ga op de bank in de donkere kamer zitten. Ik ben in pyjama en mijn bed ligt open.
Er wordt na een minuut of wat stevig aangebeld en twee mannen in groene pakken komen binnen.
Ze plakken meteen allerlei dingen op me, nemen mijn temperatuur op (36.0), steken een naald in mijn arm, dan zeggen ze dat ze me mee naar het ziekenhuis nemen. Het is niet dodelijk wat ik heb maar er moet wel wat gebeuren.
De dood
Hoe zit het nu precies met de dood?
Is het een zwart,
al niets dat het leven opslokt
Is het een goodbye tot alles, tot nooit meer zien, nooit meer lachen, nooit meer voelen,
een vaarwel tot nooit meer
Of toch een nieuw begin zoals Daisaku Ikeda zegt?
Zo zegt hij dat de dood van elk indivu een middel is dat leidt naar een nieuwe geboorte.
We sterven niet voor niks; we sterven om een nieuw leven te beginnen.
Het fundamentele doel van onze dood is een nieuwe geboorte,
zodat we fris opnieuw beginnen
in de volgende fase
van onze eeuwige levenscyclus.
Dat neem ik aan.
Zo is de waarheid.
Bij de dood van mijn medeSGI-leden Nana Yaw Sarpong en Robert-Harman Sordam.
